ภารกิจแห่งแสงสว่าง 1 : สอดส่องที่ช่องแสง

ตามาญโญออกแบบตึกมิวเซียมสยามให้มี “ช่องแสง” มากมาย เพื่อให้แสงธรรมชาติเข้าสู่พื้นที่ใช้สอยภายในได้อย่างเพียงพอ

แสงเดินทางออกจากแหล่งกำเนิดทุกทิศทาง โดยเดินทางเป็นเส้นตรง แหล่งกำเนิดแสงตามธรรมชาติที่ใหญ่ที่สุดของโลกคือดวงอาทิตย์ แล้วแสงจากดวงอาทิตย์ก็ใช้เวลาเดินทางมายังโลกประมาณ 8 นาทีเศษ

แสงสว่างตามธรรมชาติเข้าสู่อาคารผ่านทางช่องแสง

การนำแสงสว่างตามธรรมชาติเข้ามาใช้ในอาคาร นอกจากจะช่วยประหยัดพลังงานแล้ว ยังทำให้เกิดความรู้สึกสบาย เป็นธรรมชาติ รวมถึงช่วยฆ่าเชื้อโรค ขจัดความอับชื้น และระบายอากาศได้ด้วย เป็นการเพิ่มสุขลักษณะให้ผู้ใช้อาคารหลังนั้น

การออกแบบแสงสว่างในอาคารคือการผสมผสานระหว่างวิทยาศาสตร์กับศิลปะการใช้แสง เพราะแสงที่ดีในอาคาร ไม่ใช่แค่ต้องสว่างเพียงพอเท่านั้น แต่ยังต้องเป็นแสงที่สอดคล้องต่อพฤติกรรมผู้ใช้งาน และสวยงามส่งเสริมคุณค่าของอาคารนั้นๆ ด้วย

ช่องแสงของตึกมิวเซียมสยาม มีทั้งที่เป็นประตู หน้าต่าง และช่องแสงที่อยู่ตอนบนของผนัง ซึ่งบางจุดมีการปาดผนังเป็นมุมเฉียง เพื่อให้ช่องแสงนั้นรับกับมุมแสงอาทิตย์พอดี เอื้อให้พื้นที่ด้านในรับแสงธรรมชาติได้มากยิ่งขึ้น

อาคารหลังอื่นๆ ก็เช่นกัน ทุกอาคารล้วนมีช่องแสง มากบ้างน้อยบ้าง

ช่องแสง คือส่วนหนึ่งของสิ่งที่เรียกว่า “ช่องเปิด” (Void) นั่นก็คือผนังอาคารที่มีหน้าต่าง ประตู ช่องระบายอากาศ หรือช่องแสง เพื่อให้ภายในอาคารมีความสว่างที่พอดี และมีลมถ่ายเท

ภารกิจแห่งแสงสว่าง 2 : สร้างช่องให้ส่องแสง

แสงมีคุณสมบัติ 4 อย่าง คือเดินทางเป็นเส้นตรง สามารถสะท้อน กระจาย และหักเหได้

หลักสำคัญในการสร้างช่องแสงคือ ต้องได้รับความสว่างจากแสงธรรมชาติให้มากที่สุด แต่ก็ต้องหลีกเลี่ยงรังสีความร้อนจากแสงแดดโดยตรงด้วย ดังนั้นการสร้างช่องแสงบนตึก จึงต้องออกแบบให้สอดคล้องกับการโคจรของดวงอาทิตย์

ช่องแสงที่ดี คือช่องแสงที่รับแสงสว่างได้มาก แต่ไม่นำความร้อนเข้ามาด้วย

สถาปนิกอย่างตามาญโญจึงต้องเข้าใจเรื่องทิศทางการโคจรของดวงอาทิตย์ รวมทั้งทิศทางลมในแต่ละฤดู เพื่อกำหนดตำแหน่งช่องแสงและช่องเปิดอื่นๆ ให้สอดคล้องกัน

เรามาลองออกแบบช่องแสงกันบ้างดีกว่า เตรียมอุปกรณ์ง่ายๆ เหล่านี้ไว้เลย

1) กล่องนมหรือกล่องน้ำผลไม้

2) โทรศัพท์มือถือ (ที่กล้องหน้าปิดฟังก์ชั่นปรับแสงอัตโนมัติหรือ Auto ได้)

3) คัตเตอร์

วิธีการทดลอง

นำกล่องนมหรือกล่องน้ำผลไม้มาตัดด้านบนออก

แล้วนำมาคว่ำครอบกล้องหน้าของโทรศัพท์มือถือไว้ โดยปิดฟังก์ชั่นปรับแสงอัตโนมัติ (Auto) และปิดแฟลช จากนั้นกดถ่ายรูป แล้วสังเกตความมืด-สว่างของรูปที่ได้

จากนั้น เจาะกล่องนมหรือกล่องน้ำผลไม้ให้เป็นช่องเปิดขนาด 1-2 ซม. แล้วถ่ายรูปโดยปิดฟังก์ชั่นปรับแสงอัตโนมัติ (Auto) และปิดแฟลชเหมือนเดิม เพื่อเปรียบเทียบผลลัพธ์

แค่สร้างช่องเปิดเพื่อรับแสง อาจง่ายเกินไป ตามาญโญจึงขอท้าเด็กๆ ให้ลองเจาะช่องขนาด 4x4 มม. เพิ่ม โดยจะเจาะกี่รูก็ได้ เพื่อทำให้ภายในกล่องมีความสว่างทั่วถึง ลองดูซิว่าเราจะเจาะรูให้น้อยที่สุด แต่รับแสงมากๆ ได้ไหม

ถ้ายังไม่แน่ใจว่าควรเจาะยังไงดี หาไอเดียจากอินโฟกราฟิกนี้ก่อนได้เลย