โปรเจค “มหาวชิราวุธสแควร์”
ในรัชกาลที่ 6 ตัวเมืองกรุงเทพฯ ขยายตัวออกไปโดยรอบตามทิศทางที่กำหนดไว้แล้วตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 โดยเฉพาะการขยายตัวของย่านดุสิตทางทิศเหนือ ปทุมวัน คลองเตย และบางกะปิ ทางทิศตะวันออก ตลอดจนบางรักและบ้านทวาย ทางทิศใต้ พัฒนาการการคมนาคมทางบก ทั้งรถยนต์ รถราง และรถไฟ ส่งผลให้เกิดระบบโครงข่ายถนนใหม่ ๆ รอบนอกพระนคร การปรับปรุงถนนและสะพานภายในเขตเมืองเดิม รวมถึงพัฒนาการด้านสาธารณูปโภคและสาธารณูปการสมัยใหม่ก็มีบทบาทสำคัญในการเปลี่ยนโฉมหน้าเมือง ทั้งสถานีวิทยุโทรเลขศาลาแดง (พ.ศ. 2456) โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ (พ.ศ. 2457) ประปาสถาน สามเสน (พ.ศ. 2457) สถานีกรุงเทพฯ (พ.ศ. 2459) บริษัทไฟฟ้าสยาม วัดเลียบ (พ.ศ. 2459) และสะพานพระรามที่ 6 (เริ่มสร้าง พ.ศ. 2465) อาคารและสิ่งก่อสร้างเหล่านี้ใช้วัสดุและโครงสร้างสมัยใหม่ มีนวัตกรรมการก่อสร้างที่ทันสมัย เช่น โครงสร้างหลังคาคอนกรีตเสริมเหล็กแบนเพื่อป้องกันอัคคีภัย โครงถัก (truss) เหล็กพาดช่วงกว้าง มีเครื่องประดับตกแต่งทางสถาปัตยกรรมเท่าที่จำเป็น
อาคารสาธารณะจำนวนมากในสมัยรัชกาลที่ 6 ออกแบบโดยคำนึงถึงความสัมพันธ์ระหว่างพื้นที่เมืองกับตัวอาคาร โดยเน้นมุมมอง แนวแกนและความเป็นระเบียบเรียบร้อยตามแบบแผนการออกแบบเมืองสมัยใหม่ ดังที่ได้เห็นมาแล้วในการปรับปรุงท้องสนามหลวง และการสร้างพระลานพระราชวังดุสิตในสมัยรัชกาลที่ 5 ซึ่งรัชกาลที่ 6 ยังคงสืบทอดแนวความคิดดังกล่าวอยู่ ตัวอย่างที่สำคัญ ได้แก่ การออกแบบลานด้านหน้าสถานีกรุงเทพฯ บริเวณหัวถนนพระรามที่ 4 มีสะพานเจริญสวัสดิ์ 36 ข้ามคลองผดุงกรุงเกษมอยู่ทางฝั่งตะวันตก
ภาพถ่ายทางอากาศแสดงพื้นที่เมืองบริเวณสะพานเจริญสวัสดิ์ และการขยายตัวของเมืองกรุงเทพฯ
สำหรับพื้นที่เขตเมืองเก่า โครงการปรับปรุงพื้นที่เมืองที่สำคัญโครงการหนึ่ง คือ โครงการจัตุรัสมหาวชิราวุธ (Maha Vajiravudh Square) ที่นายหลุยส์ โรแบร์ต เดอลามาโฮติเอร์ (Louis Robert de la Mahotière) นายช่างใหญ่ กรมศุขาภิบาล ได้ออกแบบเสนอต่อเจ้าพระยาเทเวศรวงศ์วิวัฒน์ (ม.ร.ว. หลาน กุญชร) อธิบดี และเจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม) เสนาบดีกระทรวงนครบาล ใน พ.ศ. 2454 เพื่อปรับปรุงพื้นที่เชิงสะพานเจริญรัช 31 อันเป็นจุดบรรจบของถนนมหาราช ถนนสนามไชย และถนนราชินี โดยนายเดอลามาโฮติเอร์กำหนดให้พื้นที่ระหว่างถนนมหาราชกับถนนสนามไชยเป็นที่ตั้งสถานีตำรวจนครบาลพระราชวังที่สร้างขึ้นใหม่ มีอาคารสถานีวางยาวรับมุมมองจากสะพานเจริญรัช และเสนอให้สร้างอาคารใหม่สำหรับโรงเรียนราชินีขึ้นมาทางด้านซ้ายของสถานีตำรวจ และอาคารสโมสรทหารม้ารักษาพระองค์ทางด้านขวาให้เกิดความสมดุลกัน เกิดเป็นจัตุรัสขนาดใหญ่ที่มีอาคารสาธารณะทั้ง 3 เป็นฉากหลัง มีน้ำพุเป็นที่วนรถยนต์ด้านหน้าอาคารแต่ละหลัง แม้ว่าโครงการดังกล่าวมิได้เกิดขึ้นจริงโดยสมบูรณ์ แต่การสร้างสถานีตำรวจนครบาลพระราชวังใน พ.ศ. 2458 โดยมีนายตามาญโญเป็นผู้ออกแบบก็สะท้อนให้เห็นถึงวิสัยทัศน์ของช่างฝรั่งในสมัยนั้นว่าพยายามให้สถาปัตยกรรมและพื้นที่เมืองทำงานร่วมกันอย่างไร
อาคารสถานีกรุงเทพฯ ออกแบบโดยนายตามาญโญ
แบบพิมพ์เขียวมหาวชิราวุธสแควร์ เขียนแบบเมื่อวันที่ 17 พฤษภาคม พ.ศ.2454
